Cumhurbaşkanı \”Sn. Barack\” dedi. Bence güzel bir yaklaşım. Dünya liderleri arasında ilk isimle hitap yaygınlaşıyor. Bilhassa ABD de normal sayılıyor. Her insan da bunun hayranı değil. Ve hitapta biraz ABD baskısı da yok değil.
Olmayan bir samimiyetin de ifadesi bir yerde. Doğu’da saygı esas. Batı’da daha direkt temas ile “saklayacak bir şeyim yok” mesajı veriliyor. Bizde bu Özal zamanında gelişmişti.
Önce İngilizler lisanlarından tedricen sen siz farkını kaldırdı orta çağın sonuna doğru. Daha kuzeyde çıplaklık da normal. Sauna’ya çıplak yani çırılçıplak girmeyeni de yargılayanlar var neredeyse.
Halbuki her insanın mahcubiyete ve mahremiyete bir hakkı var. Olmayan bir samimiyet de çok çabuk laubaliliğe dönüşebiliyor.
Mesafe tutmak önemli. Ben yaş farkı olduğu zaman hele hele yaş farkı 15-20 yaştan fazla ise sen de desem o saygıyı içimde hissedip yansıtamıyorsam uzak durmayı tercih ederim.
Ama tabii bir esas var: sen ise sen ve siz ise siz. Yani üstün alta sen demesi ve altın ezilerek siz demesi artık kalkmalı.
Doktor siz hasta sen olmamalı. Komutan siz asker sen olmamalı vesaire. Bilhassa üst buna dikkat etmeli.
Harvard’da ve MİT de matematik hocası olan bir benden büyük arkadaşım ile biz birbirimize ilk isimle hitap ederken bir anısını anlatmıştı: “ seksene merdiven dayadım iki üniversitedeki kürsüyü de bıraktım, emekliyim ama bana oda ve sekreter verdiler hala Harvard’a bazı seminerler için gidiyorum.” Ben hocama Efendim (sir) veya Dr. Bilmemkim diye hitabederdim. Hocam veya hocalarım ise bana ilk ismimle. Sonra bu ilk isim modası çıktı. Öğrencilerim bana Dr. diye hitap ettiler ben de uzun zaman onlara soyisimleri ile. Sonra genç asistanlar da önce bana sorup ilk ismimle bana hitabettiler. Geçen hafta bir öğrenci seminerde “sana ilk isminle hitap edebilir miyim?” diye sordu. Muhtemelen bir daha hiç görmeyeceğim bir Koreli genç. Hayır desem kalbi kırılacak evet dedim ama şaşırdım biraz daha yüz versem acayip istemediğim bir laubalice şakalar da ikinci görüşmede gelebilir diye de tedirgin olmuyor değilim.
Bilemiyorum bu düzleşme iyi mi kötü mü? Saygıyı fazlaca göstermek lider olanın ayaklarının yerden kesilmesine neden olabiliyor . Diğer taraftan da mesafe tutmak iletişimdeki en önemli öge. Tabii sadece alt ve üst arasında değil eşitler arasında da.