Zeytin Ağaçları, Urla Söğüt Köyü , Kaya kilisesi ve Yahudi Mezarlığı

Dün Urla civarındaki yaşlı zeytinleri dolaştık.  Sonra Kaya Kilisesi Söğüt Köyü ve Eski Yahudi Mezarlığını gördük.

Mehmet Emeç ile ikimizin de ortak tutkusu yaşlı zeytin ağaçları. Belki dünyadaki en yaşlı Zeytin ağaçları bu yörede ve bunun inanılmaz bir turizm potansiyeli olduğuna da inanıyoruz.

İkimiz de hayıflanıyoruz, ‘’punk’’ şeklinde traş edilip “zeytin bonzaisi” adıyla sağda solda görünmelerine  – tek kelime ile iğrenç bizce!  Haydi bir tanesi bir yerde anlarım ama hepsini böyle traşlamak? Zevkler ve renkler tartışılmaz. Bu işlemden ekmek yiyen tarımla uğraşanlar var. Biz, “ekmekle oynama!” diye yetişen bir neslin dinozorlarıyız. Bu “bonsai\” olayını beğenmesek de :“Eh olacak o kadar artık” deyip geçiyoruz. Emeç bana, zeytinlerden sonra   Urla’dan Kokar koyuna giden yol üzerindeki Kaya Kilisesi’ni de gösterdi.

Birkaç resmi buraya koyuyorum. Urla Kalesi başlıklı yazımdan sonra bir arkadaşım arayıp, ‘’Google da Urla Kalesi diye  arayınca bir tek senin yazın bulunuyor’’ deyince doğrusu epeyce sıkıldım ve üzüldüm. Bu, dengi tek taş pırlanta olan, kaleyi çoğu Urla’lı da bilmiyor. Bürokrasinin zor şartları ile boğuşan arkeolog dostlarımın tümünün bu kalenin varlığından haberdar olduklarını biliyorum; ama halkla bu bulguları paylaşma ve bizleri bu konularda aydınlatma konusunda biraz daha aktif olmalarında yarar görüyorum.

Arkeoloji ne demek? Geçmişten gelen bilgileri araştırıp bizlere ışık tutmak ve aydınlatmak değil mi? İşte burada arkeologlarımıza çok görev düşmektedir. Arkeoloji kedi birşeylerini saklar gibi bazı bilgileri saklamak olmamalı! Aksine çağımızın gereği olan internetten yardım almak; bu konu ile ilgili bir sayfa açmak; böylece halkın da bu bilgilere hem ulaşmasını kolaylaştırmak hem de onların elinde olan bilgi ve belgelere ulaşmak bence tutulabilecek doğru ve çağdaş bir yoldur.

Burada hemen hatırlatmak isterim;Urla’daki zeytinyağı işliğinin zeytinyağı işliği olduğu halk tarafından paylaşılmasaydı orası yani dünyada şu an bilinen ikinci en eski zeytinyağ işliği  bugün yoktu. Bu nedenle bilgilerin paylaşılması o bilginin doğrulanmasına ve çoğalmasına yardım eder. Çok akıl tek akıldan daima üstündür. Ortak akıldan yararlanalım.

Sözlerimin yapıcı birer önerme olduğunu belirtmek isterim. Bürokrasi ile boğuşmalarında, izin verirlerse yardım edelim. Örneğin, böyle bir websitesi kurmalarına para mı gerek? İzin versinler ben gönüllü olarak bu işi örgütleme çalışmasını üzerime alayım. Zaten de öyle olmuyor mu? Falan filanın veya X kuruluşun katkılarıyla diye küçük bir not, insanların seve seve yardımcı olmalarını sağlar.

Neyse bu kadar laf ettim başlıktaki konulara geleyim. Söğüt ilginç bir köy, terkedilmiş ve az ilersinde Kaya kilise var. İnternetten bakıyorum sadece iki bisikletçi ve motorsikletçinin gezi notları var bu konuda. Civarda ‘’Meryem Ana kilisesi ‘’de derlermiş.

Resimde bir İsa heykeli taşa yontulmuş olarak görülüyor veya görülemiyor. Emeçin çok daha kaliteli resimleri gelince onları da yayınlayacağım.  Gönüllü halk envanteri yapan Mehmet Emeç, her gelişinde biraz daha fazla tahribat gördüğünü söylüyor. Muhtemelen, Roma zamanında ,belki daha eskinden de kullanıldığına dair izler, kiremitler benim amatör gözüme takılıyor.

Söğüt köyünde eski  roma bizans kiremitleri göremiyoruz ama yeri belli ve eminim daha bilgili insanlar katkıda bulunurlar bu tür bilgiler yayınlandıkça. Belki bir kurtarma kazısı? Belki bir rum ismi de vardı?

Urla adaları hakkında yazınca fena mı oldu? Birkaç insan kendi bilgisini ekledi. Yarimada.org da yayınlandı.  Site çökmedi veya silinmediyse hala ordadır. Urla Ağasının konağı da ayni şekilde biraz kaybolan tarihin bir kenarından tutma çabası idi. Biraz bilinçlenmeye yararı olmuştur umarım.

Yahudi mezarlığına gelince: Belediye Bahçeler Müdürlüğünde Eskinazi’nin mezarı var. Bu konuda A. Nedim Atilla ve Nezih Öztüre’nin “Urla’da Zamana Tanıklık – Vourla” kitabında çok değerli bilgiler var.

Esas Yahudi mezarlığı Toptepe’de imiş. İsteyene de yerini göstermek mümkün. Mehmet Emeç bana göstermeye çalışırken üzüldü, çünkü pek birşey kalmamış. Şu anki durumunu gösteren bir resmi buraya yükleyeceğim. Eski resimleri Mehmet Emeç arşivinden bulup bana verince onları da yayınlarım veya ilgilenen olursa paylaşırım.

Belki hala çalı çırpı altında bazı taşlar vardır. Bu haliyle kalırsa iki bilemedin üç yıl sonra hiçbirşey kalmaz.

Atilla – Öztüre’nin enfes Vourla kitabında Müşavir Paşa Adolphus Slate’den bir gravür de var. Bu evin yerini tesbit edip yayınlamıştık. Resimler ve yazı yarimada.org bir çöktüğünde kayboldu. Evin eski sahipleri ünlü Urla’lı kurtuluş savaşı kahramanı ve sonra Yarımada Müddeumumisi (Savcısı) “Deli” Sabri’nin ilk boylarla yani belki ondört- onbeşinci yyda Urla’ya gelen ailesi imiş.

Tarihe hizmet, turizme hizmet demek. O da üstünüze afiyet \”gelir\” demek! “İlgilenen çıkarsa” diyerek benim elimden gelen, sadece paylaşmak.

Ps. Bu yazıyı yayına koyduktan 1 saat sonra  Tezer Orhan dostum bir pdf yolladı  çok sevindim!  Merih, Öz ve dostum Ahmet Uhri tarafından  \”Söğüt kutsal alanı seramik buluntularının değerlendirilmesi \”başlıklı  çalışma Dokuz Eylül Edebiyat Fakültesi dergisinde (Cilt 1 sayı 1 2012) yayınlanmış.  Yazarlar  Kaya kilisesi civarınındaki seramik bulgularını değerlendirmişler ve resimlemişler, konuyu derinlemesine bilimsel çalışmışlar ve 2200 yıl öncesine kadar varan bulguları paylaşmışlar.  İnternetin gücü!  meric_oz_uhri  olarak PDF yi ekleyebildim umuyorum. Anlayabildiğim kadarıyla yukarda Kaya Kilisesi olarak adlandırılan yöre önplanda ve taş binalar çalışmanın bir parçası değil.Çalışmada bu Kaya Kilisesinin 2007 den beri bilindiği yazılı. Kısa zamanda daha fazla bilgi birikecektir umuyorum.